Veelgestelde vragen en antwoorden
Aan het Kluizendok staat er momenteel vijftien windturbines. Project Kluizendok 1 zijn zes turbines aan de noordzijde van het dok en vijf aan de zuidzijde. Ze hebben een maximale tiphoogte van 135 meter en een rotordiameter van 70 meter. Ze werden geplaatst in 2005. Project Kluizendok 2 zijn vier grotere windturbines op de kop van het dok, geplaatst in 2015 met een tiphoogte van 150 meter. Luminus wil een aantal van de oudere windturbines uit 2005 vervangen door meer performante moderne toestellen, met tiphoogte 250 meter en een rotordiameter van 164 meter. Groter, krachtiger maar ook rustiger. De geplande installaties liggen op grondgebied van de stad Gent, met uitzondering van de turbine bij AC Materials die in de gemeente Evergem komt.
Aan de noordzijde worden er twee ontmanteld, aan de zuidzijde één. De overblijvende windturbines van 2005 blijven verder operationeel, al zullen ze op termijn ook ontmanteld worden. Waar de af te breken windturbines in de bufferzone rond de havenindustrie stonden, komen de nieuwe turbines op het bedrijfsterrein zelf. Ze schuiven met andere woorden enkele meters op. Ter hoogte van AC Materials komt er een extra windturbine. Zo stijgt het totaal van vijftien naar zestien turbines.
Dit is een locatie met veel wind, in havengebied. De windturbines zijn vlot aan te sluiten op het elektriciteitsnet en in de nabijheid van grote industriële energievraag. De percelen zijn eigendom van havenbedrijven met wie een overeenkomst is gesloten. Hier windturbines plaatsen is in overeenstemming met de Omzendbrief van 25 april 2014 van de Vlaamse Regering.
Er worden vier windturbines voorzien binnen de beschikbare oppervlakte. Zo wil Luminus het maximaal mogelijke halen uit het terrein. Dit heet “energetische maximalisatie”. De turbines zijn hier niet hinderend voor de luchtvaart, hebben geen een impact op radarinstallaties van Skeyes, defensie of KMI. Er is ook geen negatieve impact op beschermde landschappen. Ze liggen ver genoeg van de Seveso-installaties in de omgeving.
Het Burgemeestersconvenant is een Europees initiatief waarin lokale overheden vrijwillig toezeggen de CO2-uitstoot op hun grondgebied te laten dalen. Het Burgemeestersconvenant is uniek in zijn soort. De Europese Unie gelooft dat zij niet alles centraal kunnen regelen met decreten maar dat lokale acties heel belangrijk zijn om de Europese klimaatdoelstellingen mee concreet te realiseren. Beide gemeenten ondertekenden het tweede Burgemeestersconvenant dat doorloopt tot 2030. Tegen 2030 moet de CO2-uitstoot in Gent en Evergem met minstens 40% dalen tegenover 2011. Windturbines leveren daar een belangrijke bijdrage aan.
Luminus vind duurzaamheid erg belangrijk én ze gaat er actief mee aan de slag. Luminus is ook met trots de eerste producent van groene energie in België. Luminus wil onophoudelijk energie besparen en vecht op die manier voor een schoner milieu. Daarnaast produceert het bedrijf ook zelf groene energie. Dit doen ze met milieuvriendelijke technologieën en hernieuwbare energiebronnen zoals waterkracht, windkracht en de energie uit biomassa. Luminus investeert in de productie van duurzame en hernieuwbare energie. Maar dit doen ze niet alleen. Luminus maakt er een punt van om zoveel mogelijk mensen hierin te betrekken: van overheid over bedrijven tot burgers. Ook jij kan dus deel uitmaken van onze groenere toekomst.
Het voorgestelde windproject levert maximaal 38 500 MWh/jaar. Dit komt overeen met de opbrengst van 101 296 zonnepanelen. Samen zouden die een oppervlakte van ongeveer 40,5 voetbalvelden innemen. Die vrije ruimte is er, maar zou daardoor niet meer beschikbaar zijn voor industriële ontwikkeling. En dan zou de industrie elders plaats zoeken, wat niet gewenst is. Dit betekent uiteraard niet dat zonnepanelen op daken van industriële complexen niet een goed aanvullend idee zijn. Alle groene energie is welkom om de doelstellingen te halen.
Eigen, lokale energie biedt heel wat voordelen aan de samenleving en aan de economie. We zijn zeker van groene stroom met een goedkope productiekost, en we strijden tegen de opwarming van de aarde. Maar daarnaast wil Luminus ook iets betekenen voor de buurt. Luminus zoekt uit welke energieprojecten we kunnen realiseren voor Doornzele en voor Rieme. De gesprekken zijn in volle gang.
Mogelijke nadelige effecten werden nauwgezet onderzocht in de project-MER, een studie van de mogelijke milieueffecten van het project. Ook werd er een studie gemaakt over het landschap, slagschaduw, geluid, veiligheid en natuur. Alle studies begeleiden de vergunningsaanvraag. Zo kan er in de vergunning rekening mee gehouden worden. Als we de strenge normen voor slagschaduw bereiken, voor woningen maximaal 8 uur per jaar en nooit meer dan 30 minuten per dag, dan valt de windturbine stil. De norm is cumulatief, dat wil zeggen dat alle slagschaduw opgeteld voor alle windturbines in de omgeving samen nooit de grens van acht uur of 30 minuten mag overschrijden. De maximale geluidsnormen worden gerespecteerd door de turbine soms trager te doen draaien. Meestal gebeurt dit ’s nachts.
Een deskundige onderzoekt binnen de natuurstudie of er betekenisvolle effecten kunnen zijn voor de aanwezige natuurwaarden. Voor vogels zijn in deze zone van Kluizendok effecten te verwachten volgens de kaarten van de INBO risicoatlas. Voor vleermuizen waarschuwt INBO eveneens voor effecten. Daarom voorziet Luminus een uitgebreide natuurstudie naar mogelijke impact op natuur om alle risico’s uit te sluiten. In geval van risico’s zullen de windturbines stilgezet worden wanneer de vogels en vleermuizen het meest actief zijn.
Landschappen zijn dynamisch en veranderen doorheen de tijd. Zo waren er vroeger geen autosnelwegen, spoorlijnen en hoogspanningslijnen. De locatiekeuze van windparken gebeurt natuurlijk wel doordacht volgens de ruimtelijke visie van de Vlaamse Overheid.
Windturbines zijn moderne elementen die passen bij een modern en dynamisch landschap, zeker in een hyper-dynamische omgeving als een havengebied. Net zoals de havenbedrijven, hoogspanningslijnen, infrastructuur, opslagplaatsen en silo’s zijn ze er een onderdeel van. Ze verwijzen naar hoe de samenleving zich richt op duurzame energie en zorg draagt voor de planeet en het klimaat. Sommigen vinden de turbines een elegante toevoeging aan het landschap, anderen vinden ze minder mooi. Vaak is dit een kwestie van smaak en van houding tegenover duurzame energie.
De afbraak gebeurt zorgvuldig en selectief. Dit wil zeggen dat we bij de afbraak alle afvalstromen netjes uit elkaar houden. De site wordt nadien hersteld in zijn oorspronkelijke vorm, het wordt opnieuw natuur in een bufferzone. De betonnen sokkel wordt uitgegraven en afgevoerd. De metalen wapening wordt gerecycleerd tot staal. Het zuivere beton wordt gebroken tot granulaat zodat het in de bouw kan gerecycleerd worden. Zo vervangt het natuurlijk grind. Wat gebeurt met de windturbine is nog niet beslist. Ofwel wordt de turbine verkocht voor tweedehands gebruik op een locatie waar hij nog voldoende rendement oplevert. Of het wordt gerecycleerd. De zuil is van staal, en kan dus integraal tot nieuw staal worden gerecycleerd. De gondel is ook van staal, maar bevat daarnaast nog een reeks zeldzame en dus dure metaalsoorten. Die worden uiteraard zorgvuldig gerecycleerd. De wieken zijn composietmateriaal. Ze bestaan uit een mengeling van glasvezel en koolstofvezel, wat moeilijk uit elkaar te halen is om rendabel te recycleren. Daarom worden ze verwerkt in cementovens. Zo dienen ze als energiebron en komen de resten als vulstof terecht in cement. In Europa komt geen enkel deel van een windturbine op een stortplaats terecht. Foto’s van begraven wieken die op internet circuleren zijn fake news. Het zijn oude foto’s uit het stadje Casper in Wyoming in de Verenigde Staten, bij ons komt dit niet voor.
Het Vlaams Gewest verleent de vergunningen. De Minister baseert zich hiervoor op het gecoördineerd advies van de Gewestelijke Omgevingsvergunnings-commissie of GOVC. In deze commissie zijn de belangrijkste adviesdiensten en relevante afdelingen van de overheid verzameld.
In de stad Gent en de gemeente Evergem wordt gedurende 30 dagen een openbaar onderzoek georganiseerd waarbij bewoners opmerkingen of bezwaren kunnen indienen, maar ook steunschriften. De lokale overheden verzamelen deze opmerkingen voor de vergunningverlener. Ze kunnen daarnaast ook zelf hun advies uitbrengen aan de GOVC. Parallel aan het openbaar onderzoek vraagt het GOVC adviezen op bij de relevante overheidsdiensten en -afdelingen, onder meer:
- Agentschap voor Natuur en Bos
- Agentschap Wegen en Verkeer
- Departement Omgeving stedenbouwkundig advies
- Departement Omgeving milieuadvies
- Vlaamse Milieumaatschappij
- Vlaams Energie Agentschap
- Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer: luchtvaart
- Defensie: militaire luchtvaart
- Hulpverleningszone brandweer
- …
- De omgevingsvergunningsaanvraag werd ingediend op 5 juli 2023.
- De overheid heeft nog enkele opmerkingen geformuleerd die we verwerkt hebben in de aanvraag.
- Het openbaar onderzoek van 30 dagen is gestart op 2 november, nadat het dossier volledig en ontvankelijk verklaard werd.
- Op 9 november zal er een digitale infosessie plaatsvinden georganiseerd door stad Gent en Gemeente Evergem.
- Hierna komen alle betrokken overheden in het kader van de MER-procedure samen om het dossier op zijn milieuaspecten te bespreken.
- De overheid heeft 120 dagen om het dossier te beoordelen.
- Begin februari 2024 wordt een beslissing van het Vlaamse Gewest verwacht.
- Als een definitieve vergunning wordt bekomen, dan kunnen de windturbines groene stroom voorzien vanaf 2025.
Windenergie heeft veel voordelen. Het is 100% schone energie en we zijn voor onze wind niet afhankelijk van verre landen zoals voor andere energiebronnen. Ook het risico op schommelende brandstofprijzen is onbestaande. Daarnaast vraagt windenergie geen exploratie of raffinaderijen. Er zijn geen pijpleidingen nodig, en er is geen radioactief afval.
Windenergie is één van de oudste vormen van energieproductie, uit een onuitputbare bron. Al jaar en dag gebruikt de mens wind om zich te verplaatsen met zeilschepen of om via windturbines mechanische arbeid te verrichten. Deze oude vorm van energieproductie is intussen zeer ver ontwikkeld. Momenteel is windenergie op land de meest efficiënte bron van elektriciteitsproductie, op de voet gevolgd door zonne-energie.
Zoals elke vorm van energieproductie heeft windenergie ook enkele nadelen. De productie van elektriciteit is niet constant, maar hangt af van de windsnelheid. Windturbines hebben een zichtbaarheid in het landschap, produceren geluid en slagschaduw. Ze kunnen ook een invloed hebben op vogels en vleermuizen. Deze elementen worden steeds via de nodige studies voorzien.
Ja. Om een toekomst met duurzame energie uit te bouwen, zijn grote windturbines onmisbaar. En daar staat de Vlaming ook achter. Jaarlijks meet het Vlaams Energie en Klimaat Agentschap VEKA het draagvlak voor windenergie: amper 9% ziet liever geen windturbines in de eigen gemeente. De tegenstand is dus zeer beperkt, maar haalt vaak de pers en dat kan een vertekend beeld geven. Het volledige rapport van de studie over draagvlak voor windenergie staat op https://www.energiesparen.be/marktonderzoek. Toch heeft driekwart van de Vlaamse gemeenten nog altijd geen enkele windturbine. Daar kan gemakkelijk verandering in komen. Door snel in het proces overleg en participatie op te starten, wordt wind een succesverhaal voor de buurt.
De Vlaamse Overheid mikt in het Vlaams Energie en Klimaatplan op een combinatie van hernieuwbare energieproductie en energiebesparingen om de energiedoelstellingen te behalen. De hernieuwbare energieproductie in GWh (gigawattuur – hoeveelheid energie per uur) moet in 2030 in Vlaanderen uit verschillende energiebronnen komen: 39% uit windenergie, 49% uit zonne-energie en de overige 12% uit andere bronnen zoals waterkracht, warmtepompen, geothermie, … We hebben alle vormen van duurzame energie nodig om er te geraken.
Het onderzoek toont in Vlaanderen de mogelijkheid aan om in 2030 ongeveer 2,5 GW (gigawatt – elektrisch vermogen) aan windenergie te installeren. Eind 2022 stond de teller op 1,7 GW. Er restte toen acht jaar om de helft windcapaciteit op land bij de bouwen. Dit zal moeten gebeuren door de bouw van nieuwe windturbines en het vervangen van bestaande windparken. Simpel uitgedrukt komt dit neer op 27 nieuwe windturbines in Vlaanderen per jaar. We moeten een tandje bijsteken.
Eind 2022 waren er in Vlaanderen aan land 672 windturbines. Het totaal geïnstalleerd vermogen aan windenergie bedroeg 1,742 GW. Meer details over de cijfers vindt u op deze website: https://wind.ode.be/nl/cijfers)
De site energiesparen.be van VEKA geeft aan: windturbines draaien uiteraard alleen als het waait. In de praktijk is dat dus meestal, want een matige wind, vanaf drie Beaufort of 14 km/h, is al genoeg, en slechts zelden is er minder wind. De meeste windturbines in Vlaanderen hebben een vermogen van 2,5 tot 3 megawatt (MW). In 2022 was het gemiddelde vermogen van de bijgeplaatste windturbines 3,7 MW. Dergelijke turbines kunnen jaarlijks meer dan 2 000 gezinnen van groene stroom voorzien. Windenergie speelt een grote rol in ons energiesysteem van de toekomst. Bron: www.energiesparen.be/windenergie
7 op 10 Vlamingen vindt dat we ons energiesysteem moeten uitbouwen op hernieuwbare bronnen. Met particuliere projecten alleen, zoals zonnepanelen of het dak of een kleine particuliere windturbine, kunnen we de doelstellingen voor groene energie nooit halen. Daarom zijn grootschalige installaties, zoals grote windturbines aan land en op zee, zonneparken en grootschaliger bio-energiecentrales echt nodig. Die zijn ook efficiënter dan kleine toepassingen. Bron: www.vlaanderen.be/windenergie.
Eerst en vooral moet er voldoende wind zijn. Dit hangt af van het lokale landschap, het reliëf, de afstand tot de zee, de afstand tot bestaande windturbines en eventuele hoge obstakels.
Daarnaast moeten de bepalingen voor een goede ruimtelijke ordening gerespecteerd worden. De Vlaamse wetgeving is hierin zeer streng. Windturbines mogen in industriegebied of havengebied komen. Erbuiten moeten ze gebundeld worden in de nabijheid van lijnvormige infrastructuren zoals belangrijke wegen, spoorwegen en hoogspanningslijnen.
Tenslotte zijn er normen voor geluid- en slagschaduw, voorwaarden met betrekking tot veiligheid, natuur zoals op vogels of vleermuizen, onroerend erfgoed, luchtvaart, enz…
Windturbines op zee plaatsen is natuurlijk een prima idee. Op zee waait het niet alleen meer, de wind is er ook constanter en voorspelbaarder dan op het land. Windenergie op zee vraagt echter forse investeringen, bijvoorbeeld om de stroom aan land te kunnen brengen. De kost per geproduceerde eenheid energie voor windturbines op zee is momenteel nog altijd hoger dan deze voor windturbines op land. Ook de ruimte op zee is overigens beperkt en het Belgisch deel van de Noordzee zal tegen 2030 na de afwerking van de prinses Elisabethzone quasi volgebouwd zijn. Windturbines op zee zullen dan zorgen voor ongeveer een kwart van de elektriciteitsproductie in België. Maar willen we in de toekomst voldoende duurzame energie produceren, hebben we ze allebei nodig, windturbines aan land en op zee.
Ook zonnepanelen hebben we hard nodig om voldoende duurzame stroom te kunnen opwekken. Ze zijn ideaal op daken. Ze nemen echter veel plaats in.
Zonne-energie en windenergie vullen elkaar mooi aan. Wanneer de zon niet schijnt, ’s nachts bijvoorbeeld, kan de wind wel blijven waaien. En waar de zon vooral in de zomermaanden rendeert, waait de wind vooral in de wintermaanden.
Windturbines zijn ontworpen om minstens 25 jaar lang energie te produceren. Op het einde van hun levensduur worden windturbines afgebroken en wordt het terrein terug in zijn oorspronkelijke staat hersteld. Soms krijgt de windturbine een tweede leven elders, er is een tweedehandsmarkt. En soms wordt de windturbine gedemonteerd in functie van hergebruik van onderdelen. Wanneer toch tot verwerking moet overgegaan worden, zien we dat ongeveer 90% van het materiaal in de windturbine kan gerecycleerd worden. Het beton in de sokkel wordt granulaat, het staal in de mast en de verschillende metalen in de gondel worden gerecycleerd tot nieuw metaal. De wieken zijn gemaakt van een licht gelamineerd composietmateriaal, in combinatie met vezels van diverse aard. Zij zijn nu nog het moeilijkst te recycleren. Momenteel worden ze integraal verwerkt in de cementovens. Daar leveren ze energie en vulstof voor de cement. Het storten van wieken is ronduit verboden en komt nooit voor. Op internet circuleren beelden van begraven windturbinewieken. Dit is fake news, het gaat om oude Amerikaanse beelden.
De rotordiameter heeft het grootste positieve effect op de hoeveelheid energie die we uit wind kunnen winnen. Hoe groter de rotordiameter, hoe meer energie de windturbine uit de wind kan vangen. Een windturbine met een grotere rotordiameter kan veel meer energie produceren dan een windturbine met een kleinere rotordiameter.
Neen, integendeel. Grotere windturbines zijn de meest recente machines op de markt en zijn daarmee performanter en stiller. Windturbinefabrikanten besteden veel aandacht aan het beperken van geluid. Windturbines met langere wieken draaien trager en dus stiller dan hun soortgenoten met kortere wieken. Daardoor zijn nieuwere, grotere, modernere windturbines stiller dan oudere, kleinere, windturbinetypes.
Los daarvan moeten de geluidsnormen voor windturbines altijd gerespecteerd worden. De afmetingen van de windturbine veranderen daar niets aan.
at betreft slagschaduw zal een toename in tiphoogte ervoor zorgen dat de schaduw verder kan reiken. Maar ook hier moeten normen nageleefd worden. Eens de maximaal toegestane hoeveelheid slagschaduw is bereikt, zal een toename in rotordiameter of tiphoogte geen toename betekenen van de hoeveelheid slagschaduw.
Slagschaduw is de schaduw die ontstaat als de zon schijnt door de draaiende wieken van een windturbine. Het is een neveneffect dat zeer strikt gereglementeerd is: op een woning in Vlaanderen mag per dag niet meer dan 30 minuten en per jaar niet meer dan 8 uur slagschaduw vallen. Voor bedrijven bedraagt het maximum 30 uur per jaar. Let wel, slagschaduw meten we als de periode waarin licht en schaduw elkaar opvolgen, de gehele periode van afwisseling, dus niet alleen de korte stukjes met schaduw.
De windturbine is uitgerust met lichtsensoren en met computers. Die weten op elk moment van de dag de stand van de zon, de stand van de rotor, of de rotor draait, en de ligging van elke woning. Via de lichtsensor weet hij ook of de zon schijnt dan wel of het bewolkt is.
De computer berekent of en wanneer er slagschaduw zal vallen op een welbepaalde woning. Dit houdt hij bij in een logboek dat ook beschikbaar is voor de milieu-inspectie. Van zodra de wettelijke norm bereikt is van 30 minuten slagschaduw per dag of 8 uur slagschaduw per jaar per woning, valt de windturbine stil. De turbine start opnieuw op zodra de zon ver genoeg aan de hemel is doorgeschoven om geen schaduw meer op de woning te werpen. Daarom zie je windturbines soms heel even stil staan. Ze zijn niet stuk, vaak wachten ze gewoon tot de zon wat is opgeschoven.
De windturbine heeft een anti-reflecterende coating of een licht-absorberende verf. Hinder als gevolg van lichtreflectie treedt dus nooit op.
Een windturbine kan twee types geluid produceren. Ten eerste kunnen de bewegende delen in de gondel, zoals de generator, een mechanisch geluid produceren. Of en hoeveel geluid die onderdelen maken, hangt af van het type windturbine. Modernere types zijn stiller dan oudere. Daarnaast is er ook het geluid van het draaien van de wieken. De hoeveelheid zoevend geluid is afhankelijk van de windsnelheid, de draaisnelheid en de vorm van de wieken.
De hoeveelheid geluid die een windturbine maakt, hangt af van meerdere factoren. Als het zacht waait is de windturbine niet hoorbaar, behalve als je er vlak onder staat. Als het hard waait kan je de turbine mogelijk horen, maar dan neemt ook het achtergrondgeluid sterk toe. Het ruisen van de wind in de bomen of langs gebouwen kan de windturbine vaak overstemmen.
De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van geluidsarme windturbines. Zo is er een betere geluidsisolatie, verlaagt het toerental en kennen de wieken een geavanceerd ontwerp. Op het uiteinde van de wieken zien we nu vaak een haakje, een ‘serration’, om de geluidsproductie te minderen. De nieuwe generatie windturbines maakt merkelijk minder geluid dan de oudere modellen. Niettemin zijn alle turbines gebonden door dezelfde strenge milieunormen.
Om geluidsoverlast voor omwonenden te voorkomen is regelgeving opgesteld. Er gelden dus wettelijke grenswaarden voor de hoeveelheid geluid die een windturbine of windturbinepark bij een woning of in een woongebied mag produceren. Deze grenswaarden worden bepaald in het VLAREM, het Vlaams Reglement op de Milieuvergunning. De grenswaarden in Vlaanderen behoren tot de strengste wereldwijd en voldoen ruim aan de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Overdag gelden andere normen dan ’s nachts. Ook zijn er andere normen voor woongebieden dan voor industrie- of andere gebieden. Huizen in woongebied of landelijke gebieden hebben de strengste grens van 44 dB(A) of decibel overdag en 39 dB(A) gedurende de avond- en nachtperiode. Voor agrarisch gebied geldt 48 dB(A) overdag en 43 dB(A) gedurende de avond- en nachtperiode. Voor woongebieden binnen 500 meter van een industriegebied wordt uitgegaan dat er sowieso al achtergrondgeluid van de industrie is en hanteert men een norm van 43 dB(A) ’s nachts. Let wel, deze waarden worden gemeten buiten aan de gevel. De waarde binnen zal vanzelfsprekend lager liggen.
dB(A) of decibel is een moeilijk te interpreteren technische schaal. Vergelijk daarom met geluiden die je kent. De norm van 39 dB(A) komt overeen met het zachte gezoem van een koelkast, die dan wel aan de buitenkant van je gevel staat.
Bij de ontwikkeling van een windenergieproject is het wettelijk verplicht om met een akoestisch onderzoek aan te tonen dat de geluidsnormen zullen nageleefd worden. De toetsing aan de geluidsnormen gebeurt bij de worst-case omstandigheden. Zo wordt ervan uitgegaan dat het brongeluid maximaal is, dus bij hoge windsnelheden, en dat de wind altijd gericht is vanuit de windturbines naar de woningen.
Waar nodig, zullen de windturbines tijdens de avond- en nachtperiode trager en dus stiller draaien.
Neen. Geluid kan niet zomaar opgeteld worden. Om de totale geluidsdruk in decibel van meerdere bronnen te berekenen, kunnen de waarden in dB niet eenvoudig bij elkaar opgeteld worden.
Bij het optellen van twee geluiden, kan het totale geluidsniveau nooit meer dan 3dB luider zijn dan het hoogste van de twee geluidsniveaus. Wanneer het geluid van één windturbine gemeten op een bepaalde plaats bijvoorbeeld 40dB zou bedragen, dan kan het plaatsen van een tweede turbine het geluidsniveau op die plaats maximum tot 43dB brengen.
In vergunningsprocedures wordt altijd rekening gehouden met alle turbines in de buurt en hun gezamenlijke impact op de omgeving.
Infrageluid of infrasoon geluid is geluid dat bestaat uit infrasone trillingen. Dat zijn geluidsgolven met een frequentie onder 20 Hertz, zo laag dat het menselijk oor dit niet meer als geluid kan waarnemen. Infrageluid is dus eerder een trilling dan een waarneembaar geluid.
Voorbeelden van bronnen van infrasoon geluid zijn oceaangolven, onweer, vliegtuigen en er is ook infrageluid waarvan we de bronnen vooralsnog niet kennen. Ook ventilatoren, airconditioning, compressoren, luidsprekers en huishoudelijke apparaten zoals wasmachines en droogkasten zijn bekende bronnen van infra- en laagfrequent geluid. Zelfs onze eigen hartslag en ademhaling veroorzaken infrasoon geluid.
De Nederlandse overheid heeft infrasoon geluid bij windturbines grondig onderzocht. Ze stelde vast dat het infrasoon geluid veroorzaakt door verkeer in de woningen sterker aanwezig is dan dat van windturbines. En ook vonden ze geen invloed op de gezondheid (referentie: Kennisbericht Geluid van windturbines – Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu NL – 2015). Het feit dat het geluid van verkeer vele malen storender is dan dat van windturbines was trouwens ook de conclusie uit het recente rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO.
Een studie gepubliceerd in Frontiers in Public Health bespreekt verschillende wetenschappelijke conclusies over windturbines en gezondheid. De vaststelling die volgt uit hun onderzoek is dat infra- of laagfrequent geluid van windturbines niet direct leidt tot gezondheidsproblemen. Zij concluderen dat de symptomen die tegenhangers van windprojecten bovenhalen veroorzaakt worden door de irritatie om de aanwezigheid van de windturbines.
Dit psychologische aspect wordt eveneens bevestigd door een studie gepubliceerd in Health Psychology. Deze studie toont aan dat gezonde vrijwilligers, wanneer zij informatie krijgen over het verwachte lichamelijke effect van infrageluid, effectief symptomen melden die overeenstemmen met die informatie. Die symptomen worden gemeld zowel tijdens de blootstelling aan infrageluid als wanneer er geen infrageluid is. De resultaten tonen aan dat het verband tussen blootstelling aan windturbines en gezondheidsklachten verklaard kan worden door psychologische verwachtingen. Net zoals het placebo-effect klachten kan laten verdwijnen, kan het nocebo-effect klachten doen verschijnen. Het verstrengen van geluidsnormen zal deze klachten dus niet oplossen omdat ze niet veroorzaakt worden door de geluidsbron zelf, maar door de manier waarop informatie verspreid wordt en omwonenden verontrust worden.
Bovenstaande studies zijn degelijke wetenschap. Nagelezen door kritische onafhankelijke collega-wetenschappers en gepubliceerd in gereputeerde wetenschappelijke tijdschriften. Hierin onderscheiden ze zich van veel fake news en ongefundeerde stemmingmakerij op internet.
Elke ingreep door de mens heeft een bepaalde impact op planten en dieren. De mogelijke effecten zijn uitgebreid geëvalueerd in een natuurstudie. Vaak vergeten we dat hernieuwbare energieprojecten ook een positieve impact hebben op het leven op aarde.
Een natuurstudie begeleidt de aanvraag van de omgevingsvergunning voor windturbines. Hierin wordt het effect op vooral vogels en vleermuizen onderzocht. Wanneer de windturbine op een trekroute of in een foerageergebied ligt kan hij als beschermende maatregel op bepaalde momenten van het jaar en van de dag stilgelegd worden.
Een windturbine bevat een redundant of meervoudig remsysteem en wordt permanent gemonitord, via sensoren en de controlekamer. Daarnaast wordt er ook periodiek en pro-actief onderhoud uitgevoerd. De windturbines zijn tenslotte gecertifieerd volgens internationaal geldende IEC-normen die de sterkte en duurzaamheid in geldende windklimaat en uitzonderlijke stormen garandeert.
Veelgestelde vragen en antwoorden
Aan het Kluizendok staat er momenteel vijftien windturbines. Project Kluizendok 1 zijn zes turbines aan de noordzijde van het dok en vijf aan de zuidzijde. Ze hebben een maximale tiphoogte van 135 meter en een rotordiameter van 70 meter. Ze werden geplaatst in 2005. Project Kluizendok 2 zijn vier grotere windturbines op de kop van het dok, geplaatst in 2015 met een tiphoogte van 150 meter. Luminus wil een aantal van de oudere windturbines uit 2005 vervangen door meer performante moderne toestellen, met tiphoogte 250 meter en een rotordiameter van 164 meter. Groter, krachtiger maar ook rustiger. De geplande installaties liggen op grondgebied van de stad Gent, met uitzondering van de turbine bij AC Materials die in de gemeente Evergem komt.
Aan de noordzijde worden er twee ontmanteld, aan de zuidzijde één. De overblijvende windturbines van 2005 blijven verder operationeel, al zullen ze op termijn ook ontmanteld worden. Waar de af te breken windturbines in de bufferzone rond de havenindustrie stonden, komen de nieuwe turbines op het bedrijfsterrein zelf. Ze schuiven met andere woorden enkele meters op. Ter hoogte van AC Materials komt er een extra windturbine. Zo stijgt het totaal van vijftien naar zestien turbines.
Dit is een locatie met veel wind, in havengebied. De windturbines zijn vlot aan te sluiten op het elektriciteitsnet en in de nabijheid van grote industriële energievraag. De percelen zijn eigendom van havenbedrijven met wie een overeenkomst is gesloten. Hier windturbines plaatsen is in overeenstemming met de Omzendbrief van 25 april 2014 van de Vlaamse Regering.
Er worden vier windturbines voorzien binnen de beschikbare oppervlakte. Zo wil Luminus het maximaal mogelijke halen uit het terrein. Dit heet “energetische maximalisatie”. De turbines zijn hier niet hinderend voor de luchtvaart, hebben geen een impact op radarinstallaties van Skeyes, defensie of KMI. Er is ook geen negatieve impact op beschermde landschappen. Ze liggen ver genoeg van de Seveso-installaties in de omgeving.
Het Burgemeestersconvenant is een Europees initiatief waarin lokale overheden vrijwillig toezeggen de CO2-uitstoot op hun grondgebied te laten dalen. Het Burgemeestersconvenant is uniek in zijn soort. De Europese Unie gelooft dat zij niet alles centraal kunnen regelen met decreten maar dat lokale acties heel belangrijk zijn om de Europese klimaatdoelstellingen mee concreet te realiseren. Beide gemeenten ondertekenden het tweede Burgemeestersconvenant dat doorloopt tot 2030. Tegen 2030 moet de CO2-uitstoot in Gent en Evergem met minstens 40% dalen tegenover 2011. Windturbines leveren daar een belangrijke bijdrage aan.
Luminus vind duurzaamheid erg belangrijk én ze gaat er actief mee aan de slag. Luminus is ook met trots de eerste producent van groene energie in België. Luminus wil onophoudelijk energie besparen en vecht op die manier voor een schoner milieu. Daarnaast produceert het bedrijf ook zelf groene energie. Dit doen ze met milieuvriendelijke technologieën en hernieuwbare energiebronnen zoals waterkracht, windkracht en de energie uit biomassa. Luminus investeert in de productie van duurzame en hernieuwbare energie. Maar dit doen ze niet alleen. Luminus maakt er een punt van om zoveel mogelijk mensen hierin te betrekken: van overheid over bedrijven tot burgers. Ook jij kan dus deel uitmaken van onze groenere toekomst.
Het voorgestelde windproject levert maximaal 38 500 MWh/jaar. Dit komt overeen met de opbrengst van 101 296 zonnepanelen. Samen zouden die een oppervlakte van ongeveer 40,5 voetbalvelden innemen. Die vrije ruimte is er, maar zou daardoor niet meer beschikbaar zijn voor industriële ontwikkeling. En dan zou de industrie elders plaats zoeken, wat niet gewenst is. Dit betekent uiteraard niet dat zonnepanelen op daken van industriële complexen niet een goed aanvullend idee zijn. Alle groene energie is welkom om de doelstellingen te halen.
Eigen, lokale energie biedt heel wat voordelen aan de samenleving en aan de economie. We zijn zeker van groene stroom met een goedkope productiekost, en we strijden tegen de opwarming van de aarde. Maar daarnaast wil Luminus ook iets betekenen voor de buurt. Luminus zoekt uit welke energieprojecten we kunnen realiseren voor Doornzele en voor Rieme. De gesprekken zijn in volle gang.
Mogelijke nadelige effecten werden nauwgezet onderzocht in de project-MER, een studie van de mogelijke milieueffecten van het project. Ook werd er een studie gemaakt over het landschap, slagschaduw, geluid, veiligheid en natuur. Alle studies begeleiden de vergunningsaanvraag. Zo kan er in de vergunning rekening mee gehouden worden. Als we de strenge normen voor slagschaduw bereiken, voor woningen maximaal 8 uur per jaar en nooit meer dan 30 minuten per dag, dan valt de windturbine stil. De norm is cumulatief, dat wil zeggen dat alle slagschaduw opgeteld voor alle windturbines in de omgeving samen nooit de grens van acht uur of 30 minuten mag overschrijden. De maximale geluidsnormen worden gerespecteerd door de turbine soms trager te doen draaien. Meestal gebeurt dit ’s nachts.
Een deskundige onderzoekt binnen de natuurstudie of er betekenisvolle effecten kunnen zijn voor de aanwezige natuurwaarden. Voor vogels zijn in deze zone van Kluizendok effecten te verwachten volgens de kaarten van de INBO risicoatlas. Voor vleermuizen waarschuwt INBO eveneens voor effecten. Daarom voorziet Luminus een uitgebreide natuurstudie naar mogelijke impact op natuur om alle risico’s uit te sluiten. In geval van risico’s zullen de windturbines stilgezet worden wanneer de vogels en vleermuizen het meest actief zijn.
Landschappen zijn dynamisch en veranderen doorheen de tijd. Zo waren er vroeger geen autosnelwegen, spoorlijnen en hoogspanningslijnen. De locatiekeuze van windparken gebeurt natuurlijk wel doordacht volgens de ruimtelijke visie van de Vlaamse Overheid.
Windturbines zijn moderne elementen die passen bij een modern en dynamisch landschap, zeker in een hyper-dynamische omgeving als een havengebied. Net zoals de havenbedrijven, hoogspanningslijnen, infrastructuur, opslagplaatsen en silo’s zijn ze er een onderdeel van. Ze verwijzen naar hoe de samenleving zich richt op duurzame energie en zorg draagt voor de planeet en het klimaat. Sommigen vinden de turbines een elegante toevoeging aan het landschap, anderen vinden ze minder mooi. Vaak is dit een kwestie van smaak en van houding tegenover duurzame energie.
De afbraak gebeurt zorgvuldig en selectief. Dit wil zeggen dat we bij de afbraak alle afvalstromen netjes uit elkaar houden. De site wordt nadien hersteld in zijn oorspronkelijke vorm, het wordt opnieuw natuur in een bufferzone. De betonnen sokkel wordt uitgegraven en afgevoerd. De metalen wapening wordt gerecycleerd tot staal. Het zuivere beton wordt gebroken tot granulaat zodat het in de bouw kan gerecycleerd worden. Zo vervangt het natuurlijk grind. Wat gebeurt met de windturbine is nog niet beslist. Ofwel wordt de turbine verkocht voor tweedehands gebruik op een locatie waar hij nog voldoende rendement oplevert. Of het wordt gerecycleerd. De zuil is van staal, en kan dus integraal tot nieuw staal worden gerecycleerd. De gondel is ook van staal, maar bevat daarnaast nog een reeks zeldzame en dus dure metaalsoorten. Die worden uiteraard zorgvuldig gerecycleerd. De wieken zijn composietmateriaal. Ze bestaan uit een mengeling van glasvezel en koolstofvezel, wat moeilijk uit elkaar te halen is om rendabel te recycleren. Daarom worden ze verwerkt in cementovens. Zo dienen ze als energiebron en komen de resten als vulstof terecht in cement. In Europa komt geen enkel deel van een windturbine op een stortplaats terecht. Foto’s van begraven wieken die op internet circuleren zijn fake news. Het zijn oude foto’s uit het stadje Casper in Wyoming in de Verenigde Staten, bij ons komt dit niet voor.
Het Vlaams Gewest verleent de vergunningen. De Minister baseert zich hiervoor op het gecoördineerd advies van de Gewestelijke Omgevingsvergunnings-commissie of GOVC. In deze commissie zijn de belangrijkste adviesdiensten en relevante afdelingen van de overheid verzameld.
In de stad Gent en de gemeente Evergem wordt gedurende 30 dagen een openbaar onderzoek georganiseerd waarbij bewoners opmerkingen of bezwaren kunnen indienen, maar ook steunschriften. De lokale overheden verzamelen deze opmerkingen voor de vergunningverlener. Ze kunnen daarnaast ook zelf hun advies uitbrengen aan de GOVC. Parallel aan het openbaar onderzoek vraagt het GOVC adviezen op bij de relevante overheidsdiensten en -afdelingen, onder meer:
- Agentschap voor Natuur en Bos
- Agentschap Wegen en Verkeer
- Departement Omgeving stedenbouwkundig advies
- Departement Omgeving milieuadvies
- Vlaamse Milieumaatschappij
- Vlaams Energie Agentschap
- Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer: luchtvaart
- Defensie: militaire luchtvaart
- Hulpverleningszone brandweer
- …
- De omgevingsvergunningsaanvraag werd ingediend op 5 juli 2023.
- De overheid heeft nog enkele opmerkingen geformuleerd die we verwerkt hebben in de aanvraag.
- Het openbaar onderzoek van 30 dagen is gestart op 2 november, nadat het dossier volledig en ontvankelijk verklaard werd.
- Op 9 november zal er een digitale infosessie plaatsvinden georganiseerd door stad Gent en Gemeente Evergem.
- Hierna komen alle betrokken overheden in het kader van de MER-procedure samen om het dossier op zijn milieuaspecten te bespreken.
- De overheid heeft 120 dagen om het dossier te beoordelen.
- Begin februari 2024 wordt een beslissing van het Vlaamse Gewest verwacht.
- Als een definitieve vergunning wordt bekomen, dan kunnen de windturbines groene stroom voorzien vanaf 2025.
Windenergie heeft veel voordelen. Het is 100% schone energie en we zijn voor onze wind niet afhankelijk van verre landen zoals voor andere energiebronnen. Ook het risico op schommelende brandstofprijzen is onbestaande. Daarnaast vraagt windenergie geen exploratie of raffinaderijen. Er zijn geen pijpleidingen nodig, en er is geen radioactief afval.
Windenergie is één van de oudste vormen van energieproductie, uit een onuitputbare bron. Al jaar en dag gebruikt de mens wind om zich te verplaatsen met zeilschepen of om via windturbines mechanische arbeid te verrichten. Deze oude vorm van energieproductie is intussen zeer ver ontwikkeld. Momenteel is windenergie op land de meest efficiënte bron van elektriciteitsproductie, op de voet gevolgd door zonne-energie.
Zoals elke vorm van energieproductie heeft windenergie ook enkele nadelen. De productie van elektriciteit is niet constant, maar hangt af van de windsnelheid. Windturbines hebben een zichtbaarheid in het landschap, produceren geluid en slagschaduw. Ze kunnen ook een invloed hebben op vogels en vleermuizen. Deze elementen worden steeds via de nodige studies voorzien.
Ja. Om een toekomst met duurzame energie uit te bouwen, zijn grote windturbines onmisbaar. En daar staat de Vlaming ook achter. Jaarlijks meet het Vlaams Energie en Klimaat Agentschap VEKA het draagvlak voor windenergie: amper 9% ziet liever geen windturbines in de eigen gemeente. De tegenstand is dus zeer beperkt, maar haalt vaak de pers en dat kan een vertekend beeld geven. Het volledige rapport van de studie over draagvlak voor windenergie staat op https://www.energiesparen.be/marktonderzoek. Toch heeft driekwart van de Vlaamse gemeenten nog altijd geen enkele windturbine. Daar kan gemakkelijk verandering in komen. Door snel in het proces overleg en participatie op te starten, wordt wind een succesverhaal voor de buurt.
De Vlaamse Overheid mikt in het Vlaams Energie en Klimaatplan op een combinatie van hernieuwbare energieproductie en energiebesparingen om de energiedoelstellingen te behalen. De hernieuwbare energieproductie in GWh (gigawattuur – hoeveelheid energie per uur) moet in 2030 in Vlaanderen uit verschillende energiebronnen komen: 39% uit windenergie, 49% uit zonne-energie en de overige 12% uit andere bronnen zoals waterkracht, warmtepompen, geothermie, … We hebben alle vormen van duurzame energie nodig om er te geraken.
Het onderzoek toont in Vlaanderen de mogelijkheid aan om in 2030 ongeveer 2,5 GW (gigawatt – elektrisch vermogen) aan windenergie te installeren. Eind 2022 stond de teller op 1,7 GW. Er restte toen acht jaar om de helft windcapaciteit op land bij de bouwen. Dit zal moeten gebeuren door de bouw van nieuwe windturbines en het vervangen van bestaande windparken. Simpel uitgedrukt komt dit neer op 27 nieuwe windturbines in Vlaanderen per jaar. We moeten een tandje bijsteken.
Eind 2022 waren er in Vlaanderen aan land 672 windturbines. Het totaal geïnstalleerd vermogen aan windenergie bedroeg 1,742 GW. Meer details over de cijfers vindt u op deze website: https://wind.ode.be/nl/cijfers)
De site energiesparen.be van VEKA geeft aan: windturbines draaien uiteraard alleen als het waait. In de praktijk is dat dus meestal, want een matige wind, vanaf drie Beaufort of 14 km/h, is al genoeg, en slechts zelden is er minder wind. De meeste windturbines in Vlaanderen hebben een vermogen van 2,5 tot 3 megawatt (MW). In 2022 was het gemiddelde vermogen van de bijgeplaatste windturbines 3,7 MW. Dergelijke turbines kunnen jaarlijks meer dan 2 000 gezinnen van groene stroom voorzien. Windenergie speelt een grote rol in ons energiesysteem van de toekomst. Bron: www.energiesparen.be/windenergie
7 op 10 Vlamingen vindt dat we ons energiesysteem moeten uitbouwen op hernieuwbare bronnen. Met particuliere projecten alleen, zoals zonnepanelen of het dak of een kleine particuliere windturbine, kunnen we de doelstellingen voor groene energie nooit halen. Daarom zijn grootschalige installaties, zoals grote windturbines aan land en op zee, zonneparken en grootschaliger bio-energiecentrales echt nodig. Die zijn ook efficiënter dan kleine toepassingen. Bron: www.vlaanderen.be/windenergie.
Eerst en vooral moet er voldoende wind zijn. Dit hangt af van het lokale landschap, het reliëf, de afstand tot de zee, de afstand tot bestaande windturbines en eventuele hoge obstakels.
Daarnaast moeten de bepalingen voor een goede ruimtelijke ordening gerespecteerd worden. De Vlaamse wetgeving is hierin zeer streng. Windturbines mogen in industriegebied of havengebied komen. Erbuiten moeten ze gebundeld worden in de nabijheid van lijnvormige infrastructuren zoals belangrijke wegen, spoorwegen en hoogspanningslijnen.
Tenslotte zijn er normen voor geluid- en slagschaduw, voorwaarden met betrekking tot veiligheid, natuur zoals op vogels of vleermuizen, onroerend erfgoed, luchtvaart, enz…
Windturbines op zee plaatsen is natuurlijk een prima idee. Op zee waait het niet alleen meer, de wind is er ook constanter en voorspelbaarder dan op het land. Windenergie op zee vraagt echter forse investeringen, bijvoorbeeld om de stroom aan land te kunnen brengen. De kost per geproduceerde eenheid energie voor windturbines op zee is momenteel nog altijd hoger dan deze voor windturbines op land. Ook de ruimte op zee is overigens beperkt en het Belgisch deel van de Noordzee zal tegen 2030 na de afwerking van de prinses Elisabethzone quasi volgebouwd zijn. Windturbines op zee zullen dan zorgen voor ongeveer een kwart van de elektriciteitsproductie in België. Maar willen we in de toekomst voldoende duurzame energie produceren, hebben we ze allebei nodig, windturbines aan land en op zee.
Ook zonnepanelen hebben we hard nodig om voldoende duurzame stroom te kunnen opwekken. Ze zijn ideaal op daken. Ze nemen echter veel plaats in.
Zonne-energie en windenergie vullen elkaar mooi aan. Wanneer de zon niet schijnt, ’s nachts bijvoorbeeld, kan de wind wel blijven waaien. En waar de zon vooral in de zomermaanden rendeert, waait de wind vooral in de wintermaanden.
Windturbines zijn ontworpen om minstens 25 jaar lang energie te produceren. Op het einde van hun levensduur worden windturbines afgebroken en wordt het terrein terug in zijn oorspronkelijke staat hersteld. Soms krijgt de windturbine een tweede leven elders, er is een tweedehandsmarkt. En soms wordt de windturbine gedemonteerd in functie van hergebruik van onderdelen. Wanneer toch tot verwerking moet overgegaan worden, zien we dat ongeveer 90% van het materiaal in de windturbine kan gerecycleerd worden. Het beton in de sokkel wordt granulaat, het staal in de mast en de verschillende metalen in de gondel worden gerecycleerd tot nieuw metaal. De wieken zijn gemaakt van een licht gelamineerd composietmateriaal, in combinatie met vezels van diverse aard. Zij zijn nu nog het moeilijkst te recycleren. Momenteel worden ze integraal verwerkt in de cementovens. Daar leveren ze energie en vulstof voor de cement. Het storten van wieken is ronduit verboden en komt nooit voor. Op internet circuleren beelden van begraven windturbinewieken. Dit is fake news, het gaat om oude Amerikaanse beelden.
De rotordiameter heeft het grootste positieve effect op de hoeveelheid energie die we uit wind kunnen winnen. Hoe groter de rotordiameter, hoe meer energie de windturbine uit de wind kan vangen. Een windturbine met een grotere rotordiameter kan veel meer energie produceren dan een windturbine met een kleinere rotordiameter.
Neen, integendeel. Grotere windturbines zijn de meest recente machines op de markt en zijn daarmee performanter en stiller. Windturbinefabrikanten besteden veel aandacht aan het beperken van geluid. Windturbines met langere wieken draaien trager en dus stiller dan hun soortgenoten met kortere wieken. Daardoor zijn nieuwere, grotere, modernere windturbines stiller dan oudere, kleinere, windturbinetypes.
Los daarvan moeten de geluidsnormen voor windturbines altijd gerespecteerd worden. De afmetingen van de windturbine veranderen daar niets aan.
at betreft slagschaduw zal een toename in tiphoogte ervoor zorgen dat de schaduw verder kan reiken. Maar ook hier moeten normen nageleefd worden. Eens de maximaal toegestane hoeveelheid slagschaduw is bereikt, zal een toename in rotordiameter of tiphoogte geen toename betekenen van de hoeveelheid slagschaduw.
Slagschaduw is de schaduw die ontstaat als de zon schijnt door de draaiende wieken van een windturbine. Het is een neveneffect dat zeer strikt gereglementeerd is: op een woning in Vlaanderen mag per dag niet meer dan 30 minuten en per jaar niet meer dan 8 uur slagschaduw vallen. Voor bedrijven bedraagt het maximum 30 uur per jaar. Let wel, slagschaduw meten we als de periode waarin licht en schaduw elkaar opvolgen, de gehele periode van afwisseling, dus niet alleen de korte stukjes met schaduw.
De windturbine is uitgerust met lichtsensoren en met computers. Die weten op elk moment van de dag de stand van de zon, de stand van de rotor, of de rotor draait, en de ligging van elke woning. Via de lichtsensor weet hij ook of de zon schijnt dan wel of het bewolkt is.
De computer berekent of en wanneer er slagschaduw zal vallen op een welbepaalde woning. Dit houdt hij bij in een logboek dat ook beschikbaar is voor de milieu-inspectie. Van zodra de wettelijke norm bereikt is van 30 minuten slagschaduw per dag of 8 uur slagschaduw per jaar per woning, valt de windturbine stil. De turbine start opnieuw op zodra de zon ver genoeg aan de hemel is doorgeschoven om geen schaduw meer op de woning te werpen. Daarom zie je windturbines soms heel even stil staan. Ze zijn niet stuk, vaak wachten ze gewoon tot de zon wat is opgeschoven.
De windturbine heeft een anti-reflecterende coating of een licht-absorberende verf. Hinder als gevolg van lichtreflectie treedt dus nooit op.
Een windturbine kan twee types geluid produceren. Ten eerste kunnen de bewegende delen in de gondel, zoals de generator, een mechanisch geluid produceren. Of en hoeveel geluid die onderdelen maken, hangt af van het type windturbine. Modernere types zijn stiller dan oudere. Daarnaast is er ook het geluid van het draaien van de wieken. De hoeveelheid zoevend geluid is afhankelijk van de windsnelheid, de draaisnelheid en de vorm van de wieken.
De hoeveelheid geluid die een windturbine maakt, hangt af van meerdere factoren. Als het zacht waait is de windturbine niet hoorbaar, behalve als je er vlak onder staat. Als het hard waait kan je de turbine mogelijk horen, maar dan neemt ook het achtergrondgeluid sterk toe. Het ruisen van de wind in de bomen of langs gebouwen kan de windturbine vaak overstemmen.
De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van geluidsarme windturbines. Zo is er een betere geluidsisolatie, verlaagt het toerental en kennen de wieken een geavanceerd ontwerp. Op het uiteinde van de wieken zien we nu vaak een haakje, een ‘serration’, om de geluidsproductie te minderen. De nieuwe generatie windturbines maakt merkelijk minder geluid dan de oudere modellen. Niettemin zijn alle turbines gebonden door dezelfde strenge milieunormen.
Om geluidsoverlast voor omwonenden te voorkomen is regelgeving opgesteld. Er gelden dus wettelijke grenswaarden voor de hoeveelheid geluid die een windturbine of windturbinepark bij een woning of in een woongebied mag produceren. Deze grenswaarden worden bepaald in het VLAREM, het Vlaams Reglement op de Milieuvergunning. De grenswaarden in Vlaanderen behoren tot de strengste wereldwijd en voldoen ruim aan de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Overdag gelden andere normen dan ’s nachts. Ook zijn er andere normen voor woongebieden dan voor industrie- of andere gebieden. Huizen in woongebied of landelijke gebieden hebben de strengste grens van 44 dB(A) of decibel overdag en 39 dB(A) gedurende de avond- en nachtperiode. Voor agrarisch gebied geldt 48 dB(A) overdag en 43 dB(A) gedurende de avond- en nachtperiode. Voor woongebieden binnen 500 meter van een industriegebied wordt uitgegaan dat er sowieso al achtergrondgeluid van de industrie is en hanteert men een norm van 43 dB(A) ’s nachts. Let wel, deze waarden worden gemeten buiten aan de gevel. De waarde binnen zal vanzelfsprekend lager liggen.
dB(A) of decibel is een moeilijk te interpreteren technische schaal. Vergelijk daarom met geluiden die je kent. De norm van 39 dB(A) komt overeen met het zachte gezoem van een koelkast, die dan wel aan de buitenkant van je gevel staat.
Bij de ontwikkeling van een windenergieproject is het wettelijk verplicht om met een akoestisch onderzoek aan te tonen dat de geluidsnormen zullen nageleefd worden. De toetsing aan de geluidsnormen gebeurt bij de worst-case omstandigheden. Zo wordt ervan uitgegaan dat het brongeluid maximaal is, dus bij hoge windsnelheden, en dat de wind altijd gericht is vanuit de windturbines naar de woningen.
Waar nodig, zullen de windturbines tijdens de avond- en nachtperiode trager en dus stiller draaien.
Neen. Geluid kan niet zomaar opgeteld worden. Om de totale geluidsdruk in decibel van meerdere bronnen te berekenen, kunnen de waarden in dB niet eenvoudig bij elkaar opgeteld worden.
Bij het optellen van twee geluiden, kan het totale geluidsniveau nooit meer dan 3dB luider zijn dan het hoogste van de twee geluidsniveaus. Wanneer het geluid van één windturbine gemeten op een bepaalde plaats bijvoorbeeld 40dB zou bedragen, dan kan het plaatsen van een tweede turbine het geluidsniveau op die plaats maximum tot 43dB brengen.
In vergunningsprocedures wordt altijd rekening gehouden met alle turbines in de buurt en hun gezamenlijke impact op de omgeving.
Infrageluid of infrasoon geluid is geluid dat bestaat uit infrasone trillingen. Dat zijn geluidsgolven met een frequentie onder 20 Hertz, zo laag dat het menselijk oor dit niet meer als geluid kan waarnemen. Infrageluid is dus eerder een trilling dan een waarneembaar geluid.
Voorbeelden van bronnen van infrasoon geluid zijn oceaangolven, onweer, vliegtuigen en er is ook infrageluid waarvan we de bronnen vooralsnog niet kennen. Ook ventilatoren, airconditioning, compressoren, luidsprekers en huishoudelijke apparaten zoals wasmachines en droogkasten zijn bekende bronnen van infra- en laagfrequent geluid. Zelfs onze eigen hartslag en ademhaling veroorzaken infrasoon geluid.
De Nederlandse overheid heeft infrasoon geluid bij windturbines grondig onderzocht. Ze stelde vast dat het infrasoon geluid veroorzaakt door verkeer in de woningen sterker aanwezig is dan dat van windturbines. En ook vonden ze geen invloed op de gezondheid (referentie: Kennisbericht Geluid van windturbines – Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu NL – 2015). Het feit dat het geluid van verkeer vele malen storender is dan dat van windturbines was trouwens ook de conclusie uit het recente rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO.
Een studie gepubliceerd in Frontiers in Public Health bespreekt verschillende wetenschappelijke conclusies over windturbines en gezondheid. De vaststelling die volgt uit hun onderzoek is dat infra- of laagfrequent geluid van windturbines niet direct leidt tot gezondheidsproblemen. Zij concluderen dat de symptomen die tegenhangers van windprojecten bovenhalen veroorzaakt worden door de irritatie om de aanwezigheid van de windturbines.
Dit psychologische aspect wordt eveneens bevestigd door een studie gepubliceerd in Health Psychology. Deze studie toont aan dat gezonde vrijwilligers, wanneer zij informatie krijgen over het verwachte lichamelijke effect van infrageluid, effectief symptomen melden die overeenstemmen met die informatie. Die symptomen worden gemeld zowel tijdens de blootstelling aan infrageluid als wanneer er geen infrageluid is. De resultaten tonen aan dat het verband tussen blootstelling aan windturbines en gezondheidsklachten verklaard kan worden door psychologische verwachtingen. Net zoals het placebo-effect klachten kan laten verdwijnen, kan het nocebo-effect klachten doen verschijnen. Het verstrengen van geluidsnormen zal deze klachten dus niet oplossen omdat ze niet veroorzaakt worden door de geluidsbron zelf, maar door de manier waarop informatie verspreid wordt en omwonenden verontrust worden.
Bovenstaande studies zijn degelijke wetenschap. Nagelezen door kritische onafhankelijke collega-wetenschappers en gepubliceerd in gereputeerde wetenschappelijke tijdschriften. Hierin onderscheiden ze zich van veel fake news en ongefundeerde stemmingmakerij op internet.
Elke ingreep door de mens heeft een bepaalde impact op planten en dieren. De mogelijke effecten zijn uitgebreid geëvalueerd in een natuurstudie. Vaak vergeten we dat hernieuwbare energieprojecten ook een positieve impact hebben op het leven op aarde.
Een natuurstudie begeleidt de aanvraag van de omgevingsvergunning voor windturbines. Hierin wordt het effect op vooral vogels en vleermuizen onderzocht. Wanneer de windturbine op een trekroute of in een foerageergebied ligt kan hij als beschermende maatregel op bepaalde momenten van het jaar en van de dag stilgelegd worden.
Een windturbine bevat een redundant of meervoudig remsysteem en wordt permanent gemonitord, via sensoren en de controlekamer. Daarnaast wordt er ook periodiek en pro-actief onderhoud uitgevoerd. De windturbines zijn tenslotte gecertifieerd volgens internationaal geldende IEC-normen die de sterkte en duurzaamheid in geldende windklimaat en uitzonderlijke stormen garandeert.